Arapgir Köhnü Üzümü
ARAPGİR KÖHNÜ ÜZÜMÜ
Arapgir ilçesinde bağcılığın tarihçesi çok eski yıllara dayanmaktadır. İlçede başta Siyah Köhnü, Aşıkbeyazı ve Kışlık Amasya üzüm çeşitleri olmak üzere toplam 13 üzüm çeşidinin üretimi yapılmaktadır. Bu üzüm çeşitleri içerisinde Siyah Köhnü üzüm çeşidi, asit-şeker oranı, tat, aroma ve rengi itibariyle ülkemiz genelinde hem sofralık ve hem de şaraplık olarak geniş pazar bulabilen, şarap fabrikalarının alım için rağbet ettiği bir üzüm çeşididir. Üzüm, sofralık ve şaraplık olmasının yanında; pekmez, pestil, kuru üzüm ve oricik (ceviz sucuğu) olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca kışlık Amasya üzüm çeşidi kışlık taze üzüm olarak nisan, mayıs hatta haziran ayına kadar kilerlerde muhafaza edilmektedir.
İlçede, toplam 827 hektar bağ alanı bulunmaktadır. Bunun 765 hektarında serpene, 62 hektarında ise telli terbiye sistemiyle üretim yapılmaktadır. 2001 yılından itibaren devlet-vatandaş işbirliği ile modern yüksek telli terbiye sistemli bağların tesis edilmesine başlanmasıyla üzüm bağlarında kalite ve üretim artışı sağlanmıştır. Bu da çiftçilerimiz tarafından yeni tesis edilecek bağlara örnek teşkil etmiştir. İlçemizde yıllık 6000 ton üzüm üretimi yapılmakta ve bunun yaklaşık 3500 tonunu Arapgir Köhnü Üzümü oluşturmaktadır.
Arapgir Köhnü Üzümü bölgeye has bir üzüm çeşidi olup, başka yerde aynı özellikleri taşımamaktadır. Koleksiyon niteliğindedir. Sofralık ve şaraplık olarak kullanılmaktadır. Tane şekli yumurta, tane rengi siyah, tane iriliği büyük, kabuk kalınlığı orta, çekirdek sayısı 2-3, salkım şekli konik, salkım sıklığı sık ve çiçek yapısı erdişidir. Orta derecede kuru madde oranı (%17-18) ve düşük derecede asitlik (6,5 g/l) bulunmaktadır. Yüksek şıra randımanı (%73) ve meyve etrafındaki sis tabakası belirgin özellikleridir.
Üzüm, yüksek şeker içeriğinden dolayı, kalori değeri yüksek bir besin maddesidir. Ayrıca mineral maddelerden kalsiyum, potasyum, sodyum ve demir yönünden zengin olduğu gibi, bazı vitaminler yönünden de önemli bir kaynak olarak kabul edilir. Ancak, üzümün beslenme değerini oluşturan maddelerin niteliği ve miktarı, taze veya işleme sonucunda dönüştüğü mamul ürüne bağlı olarak değişmektedir. Yaş üzüm ile karşılaştırıldığında, kuru üzüm ve pekmez, daha az su içerdiklerinden daha yüksek kalorili, demir ve kalsiyum mineralleri bakımından daha zengindirler. Üzüm, bazı karaciğer hastalıkları ile kansızlığın tedavisinde etkilidir. Yüksek tansiyonu kontrol altında tutar. Ayrıca içerdiği meyve asitleri ve lifli yapısı ile mideye zarar vermeden, böbrek ve bağırsak sisteminin çalışmasını düzenler, kanın temizlenmesine yardımcı olur. Yüksek kalori içeriğine karşın, çok düşük miktarda yağ ve protein içerdiğinden ideal bir diyet besinidir.
Arapgir Köhnü Üzümü’nü tanıtmak ve üreticileri daha kaliteli üretim yapmaya teşvik etmek amacıyla her yılın Eylül ayının 2. haftasında Bağbozumu Şenlikleri tertiplenerek üzüm teşvik yarışması düzenlenmektedir. Bu yarışmada Arapgir Köhnü Üzümü ve Aşık Beyazı kategorilerinde dereceye giren ilk üç üreticiye Bağbozumu Şenlikleri Tertip Komitesi tarafından para ödülü verilmekte, yarışmaya katılan tüm üreticilere de komite tarafından değişik hediyeler verilmektedir. Ayrıca, 2006 yılında Siyah Köhnü Üzümü için Türk Patent Enstitüsü Başkanlığı’na coğrafi işaret başvurusunda bulunulmuş olup; 2007 yılında “Arapgir Köhnü Üzümü” markasıyla tescili yapılmıştır.
